دیوان

شرح ماده چهار قانون مدنی

«اثر قانون نسبت به آتیه است» : در این عبارت اقتدار قانون بیان شده و از جمع آن با اصول حاکم بر تعارض قوانین مشخص می گردد که قانون جدید، همین که قابل اجرا شد، بر تمام امور حکومت می کند و قانون سابق سلطه خویش را از دست می دهد. نویسندگان حقوقی، حکومت قانون بر تمام امور آینده را به «اثر فوری قانون» تعبیر کرده اند. «قانون نسبت به ماقبل خود اثر ندارد» : قانون فقط بر وقایعی اثر دارد که پس از وضع آن روی داده است و آنچه در زمان اقتدار قانون سابق رخ داده تابع همان قانون است و تغییر قانون نسبت به اعمال گذشته تأثیر ندارد. قوه مقننه می تواند اجرای فوری قانونی را مقرر دارد، و حتی می تواند لزوم اجرای آن را به گذشته نیز سرایت دهد.