دیوان

خواهان دعوای ابطال سند رسمی یا اعلام بطلان سند رسمی انتقال، ابتدا باید تقاضای صدور حکم به ابطال یا اعلام بطلان آن عمل حقوقی منتهی به صدور سند رسمی را به عمل آورد و بعد از تحقق این خواسته، مبادرت به اقامه دعوای ابطال سند رسمی نماید؛ گرچه طرح دو خواسته مذکور در یک دادخواست با رعایت ترتیب دو خواسته مذکور در ستون خواسته و متن دادخواست بلامانع و قابلیت استماع و رسیدگی دارد

صورت‌جلسه نشست قضائی

کد نشست ۱۴۰۰-۷۹۰۲

برگزار شده توسط استان کردستان/ شهر سقز

تاریخ برگزاری ۱۳۹۸/۰۳/۱۳

پرسش

شخصی دعوی ابطال سند رسمی انتقال ملکی را تقدیم دادگاه می‌نماید که منشاء صدور سند رسمی عقد بیع بوده است آیا رسیدگی به دعوی ابطال سند رسمی مستلزم رسیدگی به دعوی بطلان بیع است؟ چنانچه خواهان صرفاً دادخواست ابطال سند رسمی داده باشد تصمیم دادگاه چیست؟ پاسخ مستدل، تحلیلی و با ذکر مواد و مستندات قانونی باشد.

نظر هیئت عالی

با توجه به اینکه دعوای ابطال سند یا اعلام بطلان آن ممکن است مربوط به عمل حقوقی باشد (مانند فقدان شرایط اساسی صحت معامله یا وجود شرط فاسد و باطل و مفسد و مبطل عقد یا قرارداد غیرقانونی باشد یا احد از طرفین فاقد اهلیت لازم در انعقاد قرارداد باشد)، یا اینکه مربوط به ثبت ملک باشد (مثلاً تعارض در اسناد) و یا اینکه عمل حقوقی ایجاد کننده یک ماهیت حقوقی تحت عنوان مثلاً عقد بیع یا به وجود نیامده باشد؛ به عنوان مثال در عقد وقف شرط صحت وقف است؛ بنابراین خواهان دعوای ابطال سند رسمی یا اعلام بطلان سند رسمی انتقال، ابتدا باید تقاضای صدور حکم به ابطال یا اعلام بطلان آن عمل حقوقی منتهی به صدور سند رسمی را به عمل آورد و بعد از تحقق این خواسته، زمانی مبادرت به اقامه دعوای ابطال سند مالکیت باشند انتقال ملک نماید؛ گرچه طرح دو خواسته مذکور در یک دادخواست با رعایت ترتیب دو خواسته مذکور در ستون خواسته و متن دادخواست بلامانع و قابلیت استماع و رسیدگی دارد.

نظر اکثریت

در مواردی که خواهان صرفاً دادخواست ابطال سند رسمی را داده باشد چنین دعوایی قابلیت استماع را ندارد و دادگاه قرار عدم استماع صادر می‌نماید، لذا خواهان باید بدواً یا توأم با دادخواست ابطال سند رسمی دعوی بطلان بیع را تقدیم دادگاه نماید، البته این موضوع استثناء نیز دارد به عنوان مثال مواردی اسناد رسمی معارض صادر شده است و خواهان دادخواست ابطال سند رسمی معارض را تقدیم دادگاه نموده است که در این فرض باید در ماهیت به دعوی رسیدگی نمود بدون اینکه نیازمند و منوط به رسیدگی به موضوع دیگری باشد مثال دیگر اینکه در تنظیم سند اشتباه شده باشد.

نظر اقلیت

به نظر می‌رسد دادگاه باید به موضوع دادخواست ابطال سند در ماهیت رسیدگی نماید و در خصوص بیع نیز بدون نیاز به تقدیم دادخواست در حین رسیدگی به دعوی ابطال سند رسمی اظهار نظر ماهوی و اتخاذ تصمیم نماید و چنانچه عدم صحت بیع احراز گردید دادگاه با توجه به جمیع شرایط حکم به ابطال سند رسمی صادر می‌نماید در غیر این صورت حکم به بی‌حقی خواهان صادر می‌گردد.